شوخى، عقل را زایل میکند
قال امیرالمومنین علی علیهالسلام:
"ما مزح امرؤ مزحه الا مج من عقله مجه(1)؛ هیچ کس شوخى نکرد، مگر آن که، با پرداختن به شوخى، بخشی از عقل خود را به دور انداخت.
شرح حدیث:
یکى از نشانههاى سنگین و با وقار بودن آن است که انسان، از شوخى کردن بپرهیزد و متین و جدى باشد. کسانى که در هر محفل و مجلسى لب به شوخى باز مىکنند و سخنان مضحک به زبان مىآورند و دیگران را مىخندانند، پیدا است که وقار و متانت ندارند و افرادى جلف و سبک مغز هستند.
امام علی(علیهالسلام)، در جاى دیگرى، هنگامى براى فرزند گرامى خود، امام حسن مجتبى (علیهالسلام) وصیتنامه مىنویسد، او را به شدت از شوخى کردن بر حذر مىکند.
امام به فرزند خود مىفرماید: "نه تنها خودت، هیچگاه در حضور مردم شوخى مکن و حرفهاى خندهآور مزن، بلکه حرفهاى خندهآور دیگران را هم نقل مکن. چون این کار، باعث سبکى و جلفى مىشود و ارزش انسان را از بین میبرد."
شیخ سعدى نیز به پیروى از امام، در یکى از شعرهاى خود گفته است:
ز شوخى، بپرهیز، اى باخرد شوخى، تو را، آبرو مىبرد!
ما نیز اگر در اطراف خود دقت کنیم، خواهیم دید که مردم، کسانى را که زیاد شوخى مىکنند و حرفهاى خندهآور مىزنند، چندان جدى نمىگیرند و براى آنها ارزش و احترام قائل نمىشوند.
به خاطر همین است که امام فرموده است: وقتى کسى شوخى مىکند مثل آن است که قسمتى از عقل خود را بیرون ریخته و به دور انداخته است .
معنى این سخن آن است که با هر شوخى مقدارى از عقل انسان در نظر مردم از بین مىرود و اگر کسى زیاد شوخى کند، مثل آن است که قسمتهاى زیادترى از عقل خود را دور ریخته است و در نظر مردم به صورت کسى در آمده که دیگر در سرش عقل باقى نمانده است.
پینوشت:
1- نهج البلاغه، ح 405 .
برگرفته از پندهاى کوتاه از نهجالبلاغه، هئیت تحریریه بنیاد نهجالبلاغه .
گروه دین و اندیشه تبیان، هدهدی.